Het ventilatiesysteem van veel scholen is ondermaats - artikel in Trouw

In afgelopen zaterdageditie van Trouw worden de kritiek, zorgen en onderzoek met betrekking tot de coronacrisis besproken en uiteengezet. Voor deze rubriek werd onze oprichter en directeur Harry Vaatstra geïnterviewd. Is het echt veilig op school? Lees hieronder het gehele artikel of lees hem op Trouw.nl.

Artikel door: Laura van Baars
Bron: Trouw

Volgens onderzoek moeten scholen de lucht elke 4 minuten verversen, maar dat lukt amper

Volgens klimaatinstallateur Harry Vaatstra moet de lucht in een gezonde klas iedere acht minuten ververst worden; als je rekening houdt met aerosolen, mogelijk nog vaker.

Scholen weten zelf wel of hun ventilatiesystemen op orde zijn, zegt Harry Vaatstra, directeur van Klimaatgroep Holland, een grote leverancier van klimaatinstallaties aan onderwijsinstellingen. En dat zal vaak niet het geval zijn.

Volgens de TU Eindhoven is 25 procent van de ventilatiesystemen op Nederlandse scholen onder de maat. Vaatstra schat in dat dit percentage nog veel hoger ligt, rond de zeventig procent. Uit een analyse van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland blijkt dat dit zo’n gekke inschatting nog niet is: van de ongeveer 8000 schoolgebouwen in Nederland zijn er 1000 rijp voor de sloop en lopen 2000 achter wat betreft binnenmilieu en onderhoud. Bij 1000 gebouwen is sprake van verkapte leegstand en 4000 gebouwen zijn matig tot goed, maar voldoen nog niet aan de eisen van goed milieubeheer. Vaatstra: “Heel veel scholen hebben niet eens een ventilatiesysteem, of ze hebben een verouderde, eentje die nooit goed is onderhouden, of een nieuwe die niet goed is ingeregeld.”

"Een investering van 1,5 miljard is nodig. Veel geld, maar we hebben KLM toch ook gered?"

Sinds deskundigen deze week opriepen om ventilatiesystemen in scholen te verbeteren, is er alarm geslagen door de koepel van het voortgezet onderwijs, de VO-raad. Deze wil een advies van het Outbreak Management Team over de noodzaak om schoolgebouwen extra te ventileren om besmetting door druppeltjes in de lucht, aerosolen, te voorkomen. Het RIVM heeft wel opgeroepen om te ventileren, maar niet om ventilatiesystemen ook te verbeteren. Het OMT is altijd sceptisch geweest over de besmetting door aerosolen, maar komt daar nu iets van terug. Een uitbraak van Covid-19 in een verpleeghuis in Maassluis, waar 35 mensen besmet raakten, was een schrijnend voorbeeld van hoe een luchtcirculatiesysteem kan bijdragen aan verspreiding van het virus. Zoiets is technisch ook mogelijk op scholen, weet Vaatstra die meemaakt dat hele vleugels van schoolgebouwen geventileerd worden door dezelfde met buitenlucht vermengde lucht. “Dan verspreidt die vervuilde lucht zich door alle lokalen, en vormen muren geen bescherming meer. Dat is zorgelijk.”

Ramen opzetten

Dat onderzoek naar de noodzaak van extra ventilatie zal voordat de eerste scholen in Noord-Nederland volgende week maandag weer opengaan, er nog niet zijn. Tot die tijd is ramen openzetten het devies. De airconditioning in de klas moet uit, en via CO2–meters kan in de gaten gehouden worden of de lucht in de klas fris genoeg is, zo raadt de VO-raad aan. Slaat het stoplicht van zo’n meter dan op rood, dan moet er een (extra) raam open.

Een modern ventilatiesysteem ververst een klaslokaal iedere acht minuten volledig met buitenlucht, legt Vaatstra. “Maar dat lukt op de meeste scholen al niet.” Aanpassing van oude gebouwen is duur. Gemeenten dragen de grootste financiële verantwoordelijkheid voor deze bouwkosten, maar hebben daar nauwelijks budget voor. Middelbare scholen zijn groter en hoger dan basisscholen; het kan dan extra moeilijk worden om inpandig bijvoorbeeld grote luchtleidingen aan te leggen. Op extra ventilatie vanwege Covid-19-virussen zijn de scholen al helemaal niet berekend. Vaatstra: “Er wordt nu onderzoek gedaan door de TU Delft naar hoeveel frisse lucht je nodig hebt om coronavirussen te verdunnen. Het lijkt erop dat je dan iedere vier minuten het lokaal met buitenlucht ververst moet hebben. Er is geen school die dat haalt.”

Het advies van Vaatstra zou zijn om middelbare scholen toch te openen voor slechts tien tot vijftien kinderen per klas zolang het systemen niet op orde zijn gebracht. Nieuwe installaties kunnen misschien vrij eenvoudig op niveau gebracht worden, denkt hij. Maar vaak zal het meer tijd in beslag nemen. “De inschatting is dat het een investering is van 1,5 miljard euro om in alle scholen goede klimaatinstallaties te plaatsen. Dat is veel geld, maar we hebben KLM toch ook gered?”